Tiếp theo, để được bảo hộ theo pháp luật Việt Nam, tác phẩm của AI phải đáp ứng điều kiện “do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình mà không sao chép từ tác phẩm của người khác”(theo Khoản 3 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ số 50/2005/QH11 ngày 29/11/2005 sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 36/2009/QH12 ngày 19/6/2009 và Luật số 07/2022/QH15 ngày 16/6/2022).

Tại đây, chúng ta cần xác định tác giả của tác phẩm của AI trong ba đối tượng sau: AI, người tạo ra AI và người đưa ra yêu cầu để AI để tạo ra tác phẩm báo chí.

Hiện nay, pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam định nghĩa tác giả “là ngườitrực tiếp sáng tạo tác phẩm”(theo Khoản 4 Điều 1 Luật số 07/2022/QH15 ngày 16/6/2022 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ), và Công ước Berne về Bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật mà Việt Nam gia nhập từ năm 2004 cũng quy định rõ Công ước này bảo hộ “Tác phẩm của các tác giả là công dâncủa một trong những nước là thành viên của Liên hiệp dù những các tác phẩm của họ đã công bố hay chưa”(Điều 3 Công ước năm 1971 về việc bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật).

Như vậy, vì AI không phải là con người, nên không được pháp luật Việt Nam công nhận là tác giả của tác phẩm báo chí.

Hai đối tượng còn lại là người tạo ra AI và người đưa ra yêu cầu để AI tạo ra tác phẩm báo chí đều không “trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình” để tạo ra tác phẩm của AI nên cũng không được công nhận là tác giả của tác phẩm của AI, cụ thể: Người tạo ra AI chỉ tạo ra AI, sau đó AI sẽ tự tạo ra các tác phẩm, người tạo ra AI không có hoạt động sáng tạo để tạo ra các tác phẩm này; Người đưa ra yêu cầu để AI tạo ra tác phẩm cũng không trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm, mà chỉ đơn thuần đưa ra ý tưởng, yêu cầu để AI tự tạo ra tác phẩm.

Những phân tích nêu trên cho thấy: Tuy tác phẩm của AI có thể được công nhận là tác phẩm báo chí, nhưng việc không xác định được tác giả cho tác phẩm của AI đã khiến tác phẩm này rơi vào tình trạng chưa rõ cơ sở pháp lý để được bảo hộ theo pháp luật Việt Nam.

Vậy các tác phẩm của AI có thể được sử dụng như thế nào?         

Tình trạng “chưa rõ cơ sở pháp lý để được bảo hộ” nêu trên đặt tác phẩm của AI trước kịch bản không rõ ràng: Có phải bất kỳ tổ chức, cá nhân nào cũng có thể sử dụng tác phẩm này? 

Tuy nhiên, kể cả câu trả lời là có, thì chúng tôi cho rằng phạm vi sử dụng tác phẩm của AI không được trùng lặp với các quyền tác giả và quyền của chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm này (nếu có) theo pháp luật Việt Nam.

Về nguyên tắc, tác giả - người sáng tạo ra tác phẩm là xuất phát điểm của quyền tác giả để được thụ hưởng các quyền lợi phát sinh từ tác phẩm, cũng như được pháp luật bảo vệ trước những hành vi xâm phạm đến quyền tác giả của mình. Như đã phân tích ở phần trên, vì chưa có cơ sở để xác định tác giả cho tác phẩm của AI, nên bất kỳ chủ thể nào tự nhận là tác giả đối với tác phẩm của AI để hưởng lợi từ quyền tác giả đối với tác phẩm đó đều không phù hợp pháp luật Việt Nam và có rủi ro dẫn đến các cáo buộc về đạo nhái, đạo đức hành nghề và gây ra các tranh chấp phức tạp về bản quyền báo chí. 

Cách thức phát hiện trường hợp sử dụng tác phẩm của AI chưa phù hợp pháp luật

Trong mức độ gợi mở của bài viết này, chúng tôi xin phép tạm gác lại sự cần thiết của các quy định pháp luật xác định bản quyền các tác phẩm của AI, để đưa ra yêu cầu cần được giải quyết trước tiên là phải xác định được tác phẩm nào là tác phẩm của AI. Để thực hiện được yêu cầu này, chúng ta cần một giải pháp, công cụ kết hợp các nền tảng công nghệ (như Blockchain, Big Data, AI) có chức năng rà soát và phát hiện được mức độ giống nhau giữa tác phẩm báo chí được công bố và các tác phẩm của AI, từ đó đánh giá các hành vi sử dụng tác phẩm của AI có phù hợp pháp luật hay không.

Bằng chức năng và nhiệm vụ của mình, Trung tâm Bản quyền số (DCC) thuộc Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA) hân hạnh được làm cầu nối giữa những tác giả, nhà báo, đơn vị báo chí với các đơn vị cung cấp công nghệ, dịch vụ pháp lý và các cá nhân, đơn vị liên quan trong lĩnh vực báo chí để cùng phát triển các giải pháp toàn diện, hiệu quả trong công cuộc bảo vệ bản quyền báo chí trên nền tảng số trong kỷ nguyên AI.

Hoàng Đình Chung(Giám đốc Trung tâm Bản quyền số)
Trương Minh Toàn(Trưởng Phòng Pháp chế Trung tâm Bản quyền số)

Họ biết rằng, sẽ luôn có những tình huống khiến họ không vui vẻ. Ai cũng phải gánh chịu những nỗi đau khổ hay sự bất công trong cuộc sống. Người hạnh phúc hiểu rằng họ sẽ có nhiều thứ hơn khi sẵn sàng đón nhận những ngày không vui này.

Ví dụ, khi chẳng may làm đổ cốc cafe xuống chiếc váy yêu thích, người hạnh phúc biết cách lựa chọn phản ứng của mình với tình huống này và họ nghĩ “Thật may mắn làm sao khi mình có thể mua cafe và quần áo đẹp để mặc”. 

Biết ơn những gì mình có

Đây cũng là một trong những đặc điểm của người hạnh phúc. Họ biết ơn những gì mình có nhưng không có nghĩ là họ không có tham vọng cải thiện cuộc sống của mình. Đơn giản là họ tập trung vào những gì mình có, chứ không phải chú tâm vào những thứ mình không có.

Người hạnh phúc có nhiều khả năng xem tài sản là thứ chảy trôi hơn là thứ cần được tích trữ, bảo vệ trong cuộc sống của mình ngay cả với nỗi sợ dịch bệnh đang ảnh hưởng đến túi tiền như hiện nay. Họ vui vẻ khi chia sẻ với người khác như khi họ nhận được. Và ngay cả khi cố gắng cải thiện cuộc sống thì họ vẫn hoàn toàn hài lòng, biết ơn với những gì mình có.

Hạnh phúc với thành công của người khác

Chúng ta đều biết cảm giác ghen tỵ là thế nào. Nếu người khác nhận được thứ gì đó mà bạn luôn muốn có hoặc tin tưởng rằng mình xứng đáng thì suy nghĩ đầu tiên của bạn sẽ là “Tôi cũng muốn có nó”.

Người hạnh phúc luôn biết rằng, thành công, tình yêu, hạnh phúc luôn có đủ cho tất cả mọi người. Họ biết rằng sự ghen tỵ chỉ có tác dụng làm nhấn chìm bản thân xuống và hạn chế các mối quan hệ của mình. Người hạnh phúc vui vẻ với hạnh phúc của người khác mà không hề có sự giả dối. Họ tin rằng, thành công có tính lan tỏa, sự thiện chí đối với người khác sẽ quay trở lại với họ và thành công sẽ tìm đến với họ.

Không so sánh bản thân với người khác

Luôn có một ranh giới giữa việc so sánh với người khác để lấy đó làm thước đo cho sự tiến bộ của bản thân và so sánh với người khác để bản thân hơn thua. Người hạnh phúc không bận tâm với việc phải theo kịp người khác mà quan sát hành động, việc làm của người khác và cho rằng một vài điều của người đó đáng để họ cạnh tranh. Nhưng họ không ép bản thân cũng phải sở hữu, địa vị hay thành công như người khác. Đặc điểm của người hạnh phúc đó là sự so sánh để cải thiện bản thân chứ không phải để hơn thua với người khác.

Chấp nhận rủi ro và đối mặt với nỗi sợ hãi

Chúng ta đều nhìn thấy những người ngồi ở hàng đầu tiên trên tàu lượn siêu tốc. Họ ngồi ở hàng ghế phía trước với hai tay giơ lên không trung và nụ cười trên khuôn mặt. Nhìn cảnh đó thật nguy hiểm và sợ hãi. Những người hạnh phúc cũng vậy, họ đối mặt với nỗi sợ hãi nhưng không phải liều lĩnh với cuộc sống của mình mà họ không cho phép nỗi sợ hãi ngăn trở họ.

Khi Eleanor Roosevelt, phu nhân của Tổng thống Franklin D. Roosevelt khuyên chúng ta nên làm những điều mà chúng ta sợ hãi mỗi ngày thì bà đã biết về bí mật của hạnh phúc. Điều này chỉ ra rằng, những điều khiến chúng ta sợ hãi, căng thẳng sẽ giúp chúng ta giải phóng sự sáng tạo, tăng năng suất và chuẩn bị cho chúng ta để xử lý những thay đổi, nghịch cảnh trong cuộc đời.

Trân trọng và nuôi dưỡng các mối quan hệ

Có câu ngạn ngữ rằng nếu đến cuối đời bạn nhắm mắt và có một vài người bạn tốt thì bạn đã được ban phước lành. Những người hạnh phúc biết điều này và họ quan tâm đến việc chăm sóc các mối quan hệ. Với bất kể mối quan hệ nào, họ luôn đối xử với sự tử tế, tình yêu thương. Và họ hiểu rằng không thể định giá cho những gì đã đặt vào kho báu đó là một người bạn tốt hay gia đình thân yêu.

Biết cách tha thứ

Đây cũng là một trong những đặc điểm của người hạnh phúc. Hạnh phúc là cảm xúc khiến chúng ta thấy nhẹ nhàng và giúp nâng cao cuộc sống. Cuộc sống của bạn sẽ không thể được nâng cao nếu bạn bị đè nặng bởi sự hận thù, suy tư dai dẳng hàng ngày của những tổn thương trong quá khứ. Người hạnh phúc lựa chọn sự tha thứ như là một phần của hạnh phúc, là cách giúp giải thoát họ khỏi sự tiêu cực.

Luôn mỉm cười

Tiếng cười là liều thuốc hiệu nghiệm cho mặt thể chất, tình cảm và xã hội. Người hạnh phúc không thể sống mà thiếu nụ cười. Họ biết cách tự cười mình và những điều trớ trêu của cuộc sống, mà không phải cười sự trả giá của người khác. Bởi vì họ không quá nghiêm túc, biết buông xả và trải nghiệm sự nhẹ nhàng và lấp lánh của tiếng cười.

Luôn giữ sự ngạc nhiên như trẻ nhỏ

Cảm giác ngạc nhiên là biểu hiện của sự khiêm tốn và cảm nhận rằng bản thân mình thật nhỏ bé trong thế giới rộng lớn, kỳ diệu. Người hạnh phúc biết rằng cảm giác đó sẽ kết nối họ với thế giới và mọi dạng sống của thế giới này. Điều đó làm cho cuộc sống thú vị và bớt căng thẳng hơn, cũng như giúp tăng sự hiểu biết và giảm bớt chủ nghĩa duy vật vốn chỉ quan tâm đến vật chất./.

10 mẹo chi tiêu của vợ giúp gia đình tiết kiệm được 6,2 triệu/tháng

3 tháng nay, kể từ khi được 1 người bạn hướng dẫn, người vợ trẻ đã quyết định sống tối giản và hướng cả gia đình cùng thực hành tiết kiệm. Kể từ đó, mỗi tháng chị tiết kiệm được 6,2 triệu đồng.